Znamy zwycięzców 14. edycji konkursu Złoty Medal Chemii!

Złoty Medal Chemii 2024 otrzymał Jan Kachnowicz z Wydziału Chemii na Uniwersytecie Wrocławskim. Temat zwycięskiej pracy dyplomowej to „Experimental and computational studies of Cu(II) and Zn(II) complexes with a peptide from MUC7 containing the HHH motif (Eksperymentalne i teoretyczne badania kompleksów miedzi(II) i cynku(II) z peptydem pochodzącym z MUC7 zawierającym motyw ‘HHH’)”.

Zgodnie z ideą przewodnią, podobnie jak poprzednie edycje konkursu, także tegoroczny „Złoty Medal Chemii” skierowany był do autorów prac licencjackich lub inżynierskich o dużym znaczeniu poznawczym, jak również aplikacyjnym w dziedzinie chemii (oraz z pogranicza chemii i biologii lub chemii i fizyki), napisanych i obronionych w Polsce, w roku akademickim 2023/2024. Patronat honorowy nad konkursem sprawuje prof. dr hab. Maciej Żylicz, prezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej oraz Polskie Towarzystwo Chemiczne i Komitet Chemii Analitycznej Polskiej Akademii Nauk. Organizatorem konkursu jest Instytut Chemii Fizycznej PAN, a partnerem wydarzenia i fundatorem nagród firma DuPont.

W tym roku odnotowaliśmy 23% wzrost w liczbie zgłoszeń do konkursu, w porównaniu do roku ubiegłego. Cieszy nas rosnąca liczba młodych badaczy chętnych do wniesienia wkładu w chemię i powiązania
jej z takimi dziedzinami jak fizyka, biologia czy medycyna. Ten wzrost odzwierciedla nasze wspólne zaangażowanie wraz z firmą DuPont we wspieranie młodych naukowców, wykazujących się bardzo dobrym warsztatem badawczym. To oni są przyszłością nauki oraz nowoczesnej gospodarki opartej o wiedzę. Staramy się ich wspierać na jak najwcześniejszym etapie kariery.” – mówi dr hab. Adam Kubas, Dyrektor Instytutu Chemii Fizycznej PAN.

Zwycięska praca autorstwa Jana Kachnowicza, została napisana pod opieką naukową dr Joanny Wątły
i dr hab. Anety Jezierskiej. Przedmiotem badań był peptyd pochodzący z ludzkiej śliny, należący do klasy peptydów przeciwdrobnoustrojowych, czyli związków, które stanowią jedną z najważniejszych nadziei
w walce z narastającym problemem antybiotykooporności. W pracy połączono badania eksperymentalne z modelowaniem komputerowym w celu zrozumienia struktury tego peptydu oraz wyjaśnienia jego wyjątkowych właściwości.

Srebrny Medal Chemii zdobyli ex aequo Jakub Reczkowski z Wydziału Technologii Chemicznej Politechniki Poznańskiej i Wydziału Farmaceutycznego na Uniwersytecie Medycznym im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu oraz Michał Wnuk z Wydziału Chemicznego Politechniki Wrocławskiej.

Praca Jakuba Reczkowskiego zatytułowana „Innowacyjny system dostarczania leku dla ciprofloksacyny oparty na zmodyfikowanej powierzchni stopu tytanu pokrytej kropkami kwantowymi domieszkowanymi cynkiem” wykonana była pod opieką naukową dr inż. Mariusza Sandomierskiego. W pracy zaprezentowano nowy sposób modyfikacji stopu tytanowego używanego do produkcji endoprotez oraz implantów stomatologicznych. Zaproponowano złożoną warstwę opartą na węglowych kropkach kwantowych z domieszką cynku, która pozwala na skuteczne wiązanie i kontrolowane uwalnianie antybiotyku – ciprofloksacyny. Podejście to tworzy nowy rodzaj podania tej substancji aktywnej, przez co badany stop tytanowy zyskuje właściwości antybakteryjne i jest odporny na rozwój drobnoustrojów na jego powierzchni. Otrzymane wyniki mają duży potencjał aplikacyjny, ze względu na proste otrzymywanie oraz możliwość stosowania dla wszelkiego rodzaju kształtu tytanowych endoprotez/implantów.

Praca Michała Wnuka pod tytułem „Budowa mobilnego spektrometru ramanowskiego” powstała pod opieką naukową dr inż. Konrada Cyprycha. Dotyczyła zarówno teoretycznego projektowania,
jak i praktycznej budowy własnego spektrometru Ramana. Projekt powstał w ramach pracy w Kole Naukowym Pojazdów Niekonwencjonalnych OFF-ROAD, w ramach którego rozwijany jest łazik marsjański Scoprio Infinity. Spektrometr wykonany został w technologii druku 3D, co sprawiło, że był on kompaktowy i mógł być zainstalowany w tego typu łaziku. Konstrukcję zaprezentowano podczas finałów międzynarodowych zawodów łazików marsjańskich University Rover Challenge 2023. W pracy opisano kolejne etapy procesu projektowania i tworzenia fizycznej konstrukcji. Dodatkowo opisane zostały napotkane wyzwania oraz możliwe rozwiązania wynikające z wykorzystania druku 3D w urządzeniach optycznych.

Brązowego Medalu Chemii w tym roku nie przyznano.

Wyróżnienia konkursowe otrzymali: Angelika Banaś z Wydziału Chemicznego Politechniki Śląskiej, Natalia Firlej z Wydziału Chemicznego na Uniwersytecie Warszawskim, Adrianna Kruk
z Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Matematyczno-Przyrodniczych na Uniwersytecie Warszawskim oraz Kacper Stawoski z Wydziału Chemii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Nagroda Finalistów powędrowała do jednego ze zdobywców drugiego miejsca w konkursie – Jakuba Reczkowskiego.

Wyróżnienia specjalne firmy DuPont trafiły do: Angeliki Banaś, Natalii Firlej oraz do Dawida Kiesiewicza z Wydziału Inżynierii i Technologii Chemicznej Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki.

Temat pracy Angeliki Banaś to „Metody otrzymywania i charakterystyki materiałów grafenowych wykorzystywanych przy budowie biosensorów elektrochemicznych”. W pracy podjęto badania właściwości zmodyfikowanego grafenu (zredukowanego tlenku grafenu) pod kątem jego wykorzystania w biosensorach elektrochemicznych, czyli urządzeniach umożliwiających wczesne i szybkie wykrywanie chorób. Udało się wykazać, że metoda otrzymywania materiałów grafenowych, znacząco wpływa na ich właściwości, a co za tym idzie na ich wartości aplikacyjne. Dobrano najbardziej optymalną metodę otrzymywania zredukowanego grafenu do potencjalnego zastosowania w biosensorach elektrochemicznych.

W pracy Natalii Firlej, pt. „Exploring stable NMC material compositions for Li-ion battery positive electrodes in medical applications (Badanie stabilnych składów materiałów NMC dla dodatnich elektrod akumulatorów litowo-jonowych w zastosowaniach medycznych)”, przedmiotem badań były stabilne materiały NMC (litowanych tlenków niklowo-manganowo-kobaltowych) przeznaczone do akumulatorów litowo-jonowych stosowanych w urządzeniach medycznych. Podjęto analizę, jak skład chemiczny, morfologia  oraz struktura tych materiałów wpływają na ich wydajność i stabilność. Powyższe właściwości są kluczowe dla urządzeń takich, jak rozruszniki serca czy przenośne monitory zdrowia. Dzięki przeprowadzonym badaniom określono optymalny skład NMC, który zapewnia długą żywotność baterii
i niezawodne działanie w wymagających warunkach opieki medycznej.

Z kolei praca Dawida Kiesiewicza, zatytułowana „Badanie procesów elektroosadzania i fotopolimeryzacji w środowisku wodnym oraz połączenia adhezyjnego na potrzeby opracowania nowej technologii druku 3D detali hybrydowych typu metal-tworzywo sztuczne”, odpowiada na wyzwanie technologii druku 3D, jakim jest wytwarzanie detali hybrydowych typu metal-tworzywo sztuczne cechujących się zarówno wyjątkową wytrzymałością i trwałością metalu, jak i lekkością oraz zdolnościami izolującymi tworzyw sztucznych. Jest to zadanie trudne do zrealizowania, gdyż większość z dostępnych do druku tworzyw sztucznych nie jest w stanie wytrzymać wysokich temperatur stosowanych do przetwarzania metalu. Rozwiązaniem, tego problemu opisanym w niniejszej pracy jest wykorzystanie niskotemperaturowego procesu przetwarzania metalu, jakim jest elektroosadzanie. Badania potwierdziły, że technologia hybrydowego druku 3D jest możliwa do wykonania oraz pozwoliły na określenie najlepszych parametrów do prowadzenia druku takich materiałów.

Jesteśmy pod wielkim wrażeniem tegorocznych prac zgłoszonych do konkursu – ich liczby, a przede wszystkim jakości. Patrzymy z nadzieją na tych młodych, utalentowanych naukowców, ale i z wielką dumą, bo już teraz kreowane przez nich innowacje i proponowane rozwiązania mają ogromny potencjał
i pokazują, że polska chemia stoi na bardzo wysokim poziomie. – mówi Tomasz Redzimski, Dyrektor Generalny DuPont Polska.

W tym roku do konkursu zgłoszono 53 prace. Do finału zakwalifikowało się 15 uczestników. Kryteria, którymi kierowało się jury to: wartość naukowa pracy, dorobek publikacyjny autora, znaczenie praktyczne otrzymanych rezultatów, wykorzystanie nowoczesnych metod analitycznych oraz samodzielność prowadzenia badań. Laureat Złotego Medalu Chemii otrzymał nagrodę pieniężną
w wysokości 15 000 złotych, zdobywca Srebrnego Medalu – 7 500 złotych, a Brązowego – 3 750 złotych. Oprócz nagród głównych przyznane zostały także cztery wyróżnienia konkursowe o wartości 1 500 złotych i trzy wyróżnienia specjalne firmy DuPont o wartości 3 000 złotych. Wszyscy finaliści konkursu otrzymali również nagrody rzeczowe oraz zyskali możliwość odbycia stażu naukowego w Instytucie Chemii Fizycznej PAN oraz bezpłatnego realizowania badań w jego laboratoriach.

Ogłoszenie końcowych wyników konkursu oraz uroczyste wręczenie nagród odbyło się 11 grudnia 2024 roku w Instytucie Chemii Fizycznej PAN w Warszawie.

Szczegóły dotyczące tegorocznej edycji konkursu, w tym jego harmonogram i regulamin dostępne są na stronie internetowej www.zlotymedalchemii.pl.

***

Instytut Chemii Fizycznej Polskiej Akademii Nauk (https://ichf.edu.pl/) został powołany w 1955 roku jako jeden z pierwszych instytutów chemicznych PAN. Profil naukowy Instytutu jest silnie powiązany z najnowszymi światowymi kierunkami rozwoju chemii fizycznej i fizyki chemicznej. Badania naukowe są prowadzone w dziewięciu zakładach naukowych. Działający w ramach Instytutu Zakład Doświadczalny CHEMIPAN wdraża, produkuje i komercjalizuje specjalistyczne związki chemiczne do zastosowań m.in. w rolnictwie  i farmacji. Instytut publikuje około 200 oryginalnych prac badawczych rocznie.

DuPont (NYSE: DD) od 1802 roku dostarcza na globalny rynek światowej klasy rozwiązania naukowe i inżynieryjne, w postaci innowacyjnych produktów, materiałów i usług. Firma wierzy, że poprzez współpracę z klientami, rządami, organizacjami pozarządowymi i liderami, można pomóc w znalezieniu rozwiązań dla takich globalnych wyzwań, jak zapewnienie wystarczającej ilości zdrowej żywności dla ludzi na całym świecie, zmniejszenie zależności od paliw kopalnych, a także ochrona życia i środowiska. Aby uzyskać dodatkowe informacje na temat firmy DuPont i jej zaangażowania w innowacyjność, odwiedź www.dupont.com

KONTAKT:

prof. dr hab. inż. Robert Nowakowski 
Koordynator konkursu Złoty Medal Chemii
Instytut Chemii Fizycznej Polskiej Akademii Nauk
tel. +48 22 343 3431
email: zlotymedalchemii@ichf.edu.pl

dr hab. Adam Kubas
Dyrektor Instytutu Chemii Fizycznej PAN
tel. +48 22 343 3108
email: akubas@ichf.edu.pl

Emilia Cichocka
Koordynator konkursu Złoty Medal Chemii
DuPont Polska Sp. z o.o.
tel. +48 881 937 681
email: emilia.cichocka@dupont.com

POWIĄZANE STRONY WWW:

Strona konkursu Złoty Medal Chemii: http://www.zlotymedalchemii.pl/
Strona firmy DuPont Polska: http://www.dupont.pl/
Strona Instytutu Chemii Fizycznej Polskiej Akademii Nauk: https://ichf.edu.pl/